W dzisiejszych czasach trzeba wiedzieć, czym jest pracoholizm i jak przeciwdziałać pracoholizmowi. Jak każde uzależnienie wpływa destrukcyjnie na organizm. A w dłuższej perspektywie, odbija się niekorzystnie na efektywności w miejscu pracy.
Pojęcie pracoholizm wprowadzono do literatury tematu stosunkowo niedawno, bo dopiero w latach 70. minionego wieku. Za jego pojawienie się odpowiedzialny jest W. Oates. Przez pracoholików rozumiał osoby, które wykazywały nadmierne zaangażowanie w wykonywane obowiązki służbowe, które prowadziły do tego, że stawały się one ważniejsze niż cokolwiek innego.
Pracoholizm postrzegany jest, jako pewnego rodzaju uzależnienie od pracy. Jest zarówno zachowaniem objawiającym się nadmierną aktywnością w pracy, jak i postawą zbyt dużego zaangażowania w wykonywane obowiązki zawodowe. Stanowi silne zaburzenie równowagi pomiędzy stosunkiem pracy i pozostałą aktywnością życiową.
Z uwagi na jego destrukcyjny charakter, warto zdać sobie sprawę z tego, skąd się bierze i jakie są jego objawy. Pomoże to odpowiednio wcześnie podjąć właściwe kroki, które pomogą wrócić pracownikowi na właściwe tory.
Z czego bierze się pracoholizm? Dotychczas przeprowadzono wiele badań, które pozwoliły określić, skąd się bierze pracoholizm. Przyczyny występowania tego zjawiska można podzielić na te, które leżą w człowieku, tkwiące w stosunkach społecznych oraz w uwarunkowaniach środowiskowych.
Wśród przyczyn tkwiących w człowieku wymienia się między innymi:
Na pracoholizm mają wpływ również wysokie ambicje i dążenie do uzyskiwania coraz lepszych wyników. Jeśli pracownik jest dodatkowy podatny na uzależnienia – to prosta droga do pracoholizmu.
Natomiast wśród tych, które tkwią w stosunkach społecznych wskazuje się problemy z zaufaniem innym osobom, obawy o własną osobę, brak umiejętności interpersonalnych i ucieczkę od rzeczywistości. Do tych, które wynikają z uwarunkowań środowiskowych zalicza się między innymi rosnące oczekiwania pracodawcy, złe wzorce zachowawcze i rozwój technologii.
Pracoholizm, podobnie, jak inne uzależnienia, ma destrukcyjny wpływ na człowieka, dlatego warto wiedzieć, jakie są objawy pracoholizmu i po czym stwierdza się uzależnienie od pracy. Przyjmuje się, że pracoholizm stwierdzany jest wtedy, gdy występują przynajmniej trzy z wymienionych poniżej objawów:
Do czego prowadzi pracoholizm? Wszystko zależy od fazy jego rozwoju. Wymienia się trzy podstawowe fazy uzależnienia od pracy. Pierwsza jest fazą wstępną. Z kolei druga – krytyczną, a trzecia – chronicznego uzależnienia.
W fazie wstępnej pracoholizmu symptomy uzależnienia nie są jeszcze tak dobrze widoczne. Pracownik coraz więcej czasu poświęca na obowiązki służbowe i rezygnuje z dotychczasowych aktywności poza pracą. Z kolei przedsiębiorca dostrzega wzrost zaangażowania zatrudnionego w wykonywane zadania. W tej fazie pojawia się z czasem brak zrozumienia dla tych osób, które nie przejawiają podobnego zaangażowania w pracę. Czyli tych, dla których liczy się work-life-balance, odpoczynek i hobby. W pierwszej fazie pojawiają się stopniowo pierwsze objawy psychosomatyczne. Najczęściej są to bóle głowy i brzucha. Mogą pojawić się również lęki.
Uzależnienie od pracy rozwija się niezauważenie i trudno z nim walczyć. Czym jest pracoholizm i jak przeciwdziałać pracoholizmowi?
W fazie krytycznej ma miejsce nasilenie dotychczasowych objawów pracoholizmu. Co jeszcze można zaobserwować u uzależnionego od pracy? Dostrzegalna jest rezygnacja z życia rodzinnego i towarzyskiego. Uzależniony nawet podczas kontaktu z innymi osobami myśli o obowiązkach służbowych. Nie potrafi czerpać przyjemności ze spędzania czasu wolnego z rodziną lub przyjaciółmi. Dobrze widoczne stają się objawy psychosomatyczne uzależnienia. Co na przykład? Przede wszystkim obserwowane jest już pogorszenie samopoczucia. U wielu pracoholików pojawiają się zaburzenia snu i koncentracji. Uzależniony od pracy staje się drażliwy i nerwowy, a czasem bywa również agresywny. Pojawiają się nudności i zawroty głowy, a z czasem zaczyna się rozwijać choroba wrzodowa. Pracoholik ma problemy z pracą w grupie. Zdecydowanie woli samodzielne wykonywanie obowiązków służbowych.
W ostatniej fazie pracoholizmu uzależniony jest w jeszcze gorszym stanie. Dochodzi u niego do wycieńczenia organizmu. Dotyczy to zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Co ważne, mogą pojawić się poważne choroby somatyczne i psychiczne. Jakie? Na przykład stany depresyjne i lękowe. Pracoholik ma zaburzony rytm dnia i nocy. Ma problemy rodzinne przez widoczne osłabienie więzi rodzinnych. Obecne jest poluzowanie kontaktów z przyjaciółmi.
Oczywiście zawsze łatwiej jest przeciwdziałać niż leczyć. Dlatego zawsze warto wiedzieć, jak przeciwdziałać pracoholizmowi. Po pierwsze, warto ograniczać czas poświęcany na pracę. Wskazane jest dążenie do zapewnienia work-life-balance. Przyjmuje się, że bezpieczna granica to 50 godzin tygodniowo poświęcanych na aktywność zawodową. Oczywiście wskazane jest całkowite wyłączenie się od pracy w czasie wolnym. Jak tego dokonać? Wyłączyć telefon oraz nie zaglądać do firmowego maila, zamiast tego starać się skupić na rzeczach innych niż praca.
Co jeszcze pomoże przeciwdziałać pracoholizmowi? Na przykład współpraca zespołowa i delegowanie zadań. Nie warto brać na siebie wszystkich zadań. Przekonanie o tym, że samemu coś się zrobi najlepiej sprzyja uzależnieniu od pracy. Poza tym, działaniem, które wpływa korzystnie na przeciwdziałanie pracoholizmowi jest posiadanie hobby i bogate życie rodzinne. Każdy człowiek powinien znaleźć czas na spotkania z przyjaciółmi i rodziną, uprawiać aktywności ruchowe i mieć czas na swoje pasje.
Warto wiedzieć, że pracoholik ma problem z obiektywnym spojrzeniem na swoje uzależnienie. Dlatego pierwszym krokiem walki z nim powinna być szczera rozmowa z pracownikiem i przekonanie go do udania się do specjalisty.
Bezsprzecznie, diagnozowaniem pracoholizmu zajmuje się psycholog. Jak się leczy pracoholizm? Wszystko zależy od konkretnego przypadku. U jednych sprawdzą się odpowiednio dobrane zajęcia terapeutyczne, np. terapia poznawczo-behawioralna. U innych wskazana będzie psychoedukacja.
Dużą rolę w przeciwdziałaniu pracoholizmowi odgrywają pracodawcy. Powinni wspierać personel w dążeniu do zachowania balansu pomiędzy pracą i życiem prywatnym.
Nie wiesz, jak zarządzać zasobami ludzkimi i motywować ich do pracy? Deleguj to Worksol Group.
