#L4 #pracodawca #pracownik #prawo #zus #zwolnienie lekarskie
Każdy przedsiębiorca powinien prawa i obowiązki swoje i swoich pracowników. Dotyczy to również takich kwestii jak zwolnienie zdrowotne pracownika. Zwłaszcza, że w ostatnich latach rośnie liczba wystawianych zwolnień chorobowych.
Zatrudniony zobowiązany jest do świadczenia obowiązków zawodowych na rzecz przedsiębiorcy, z którym łączy go stosunek pracy. Oznacza to, że co do zasady, ma obowiązek zjawiania się w zakładzie pracy w wyznaczonych dniach i o określonej porze. Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy może wpłynąć negatywnie na dalszą karierę zatrudnionego, ponieważ może być podstawą do wręczenia wypowiedzenia. Dlatego w interesie pracownika jest dbanie o to, aby wszystkie nieobecności były usprawiedliwione. Oczywiście przykładem usprawiedliwionej nieobecności może być choroba, ale tylko taka, która została potwierdzona zaświadczeniem lekarskim, które nazywane jest potocznie L4. Jeśli pracownik, nawet jeśli rzeczywiście jest chory, nie posiada takiego dokumentu, ponosi sankcje. Po pierwsze, jego nieobecność jest nieusprawiedliwiona. A po drugie, pracownik na dodatek nie ma co liczyć na wypłatę wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku.
Przepisy prawa regulują kwestie dotyczące zwolnienia zdrowotnego pracownika. Data powstania niezdolności do pracy jest równocześnie terminem wystąpienia choroby. Niekoniecznie musi ten termin odpowiadać faktycznemu zaprzestaniu wykonywania obowiązków zawodowych. Co do zasady zgodnie z prawem pracownik może otrzymać zwolnienie lekarskie maksymalnie do 3 dni wstecz. Od tej reguły jest jednak jeden wyjątek. Limit dni nie obowiązuje psychiatrów. Lekarz psychiatra, który zdiagnozuje lub nawet podejrzewa zaburzenie psychiczne, które ogranicza zdolność pracownika do oceny własnego postępowania może wystawić zwolnienie lekarskie po dłuższym czasie.
Im szybciej pracownik zda sobie sprawę z obowiązków i zakazów, jakie na nim ciążą w związku z wystawionym L4, tym lepiej dla niego. Po pierwsze, zwolnienie lekarskie wystawiane przez lekarza w trakcie choroby nie jest zwykłym dokumentem, który nie rodzi żadnych skutków. Po drugie, celem zwolnienia lekarskiego jest umożliwienie pracownikowi powrotu do sprawności i świadczenia pracy. Zatem wystawienie L4 nie obejmuje zakazu pracy dla danego pracodawcy tylko ogółem. Każdy pracownik powinien wiedzieć:
Aktualnie zwolnienia lekarskie wystawiane są w formie elektronicznej, dzięki czemu pracodawca niemalże natychmiast otrzymuje powiadomienie o chorobie lub innych problemach natury zdrowotnej pracownika. Jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, mimo tego, że pracodawca otrzymuje powiadomienie dotyczące L4, zatrudniony ma obowiązek poinformować swojego szefa o przyczynie absencji w pracy. Powinien to zrobić maksymalnie w drugim dniu nieobecności w pracy lub w przypadkach szczególnych, najpóźniej w ciągu drugiego dnia od ich ustania. Ważna jest również inna kwestia – pracownik ma prawo do zachowania tajemnicy na temat swojego zdrowia. Oznacza to, że pracodawca nie może wymagać od niego podania informacji o stanie zdrowia lub chorobie, która spowodowała nieobecność w pracy.
Oczywistym jest, że pracownik nie może wykonywać obowiązków zawodowych. Przykładowo, pracownik będący na L4 nie może wykonywać pracy zdalnej w domu. Pracownik powinien sobie uświadomić, że należy się stosować do poleceń lekarskich i celu zwolnienia lekarskiego. Co to oznacza? Jeśli zatrudniony otrzymał tzw. zwolnienie leżące, nie może wychodzić na spacery lub wykonywać czynności, które mogłyby przedłużyć czas jego niezdolności do pracy.
Pracownik musi liczyć się z możliwością przeprowadzenia kontroli przez pracodawcę lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z prawem przysługuje im prawo do kontroli prawidłowości wystawiania zaświadczenia lekarskiego i orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Przy czym pracodawcy przysługuje takie prawo, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób.
Pracodawca nie może ściągnąć z L4 pracownika, nawet jeśli wykonuje on pracę zdalną. Zgodnie z prawem przedsiębiorca nie może wymagać od zatrudnionych przebywających na zwolnieniu lekarskim wykonywania obowiązków służbowych i przyjścia do biura lub innego zakładu pracy. Oczywiście przedsiębiorca nie może nawiązać z zatrudnionym innej umowy, np. cywilnoprawnej w celu obejścia przepisów o zakazie pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego.
Zakaz świadczenia pracy podczas zwolnienia lekarskiego nie oznacza, że pracownik nie może wykonać żadnego obowiązku służbowego w trakcie L4. W pewnych sytuacjach świadczenie pracy przez zatrudnionego jest zrozumiałe i nie stanowi naruszenia zakazu. Jednak zgodnie z orzecznictwem, w trakcie zwolnienia lekarskiego, pracownik może wykonać wyłącznie incydentalne czynności, które mają charakter czynności formalno-prawnych. Przykładem takich czynności jest np. podpisanie umowy, przekazanie obowiązków lub dokumentów innym pracownikom.
Co do zasady przedsiębiorca nie może wypowiedzieć umowy o pracę zatrudnionemu, który przybywa na zwolnieniu lekarskim, jeśli nie upłynął okres uprawniający pracodawcę do zakończenia stosunku pracy bez wypowiedzenia. Od tej zasady prawo pracy przewidziało pewien wyjątek – długotrwałe zwolnienie lekarskie. Zgodnie z art. 53 § 1 Kodeksu pracy, ”Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w 2 przypadkach. Po pierwsze, może to zrobić, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące, a gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy. A po drugie, pracodawca może wypowiedzieć umowę choremu pracownikowi, jeżeli niezdolność trwa dłużej gdy dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową”.
Pracownicy, którzy pozostają aktywni zawodowo podczas L4 narażają się na negatywne konsekwencje. Ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować zwolnienie lekarskie, przez co pracownik może utracić prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Natomiast jeśli zatrudniony już otrzymał świadczenie, może być zobowiązany do jego zwrotu.
