Czy l4 wpływa na to, czy pracownikowi zostanie przyznana premia uznaniowa? Okazuje się, że odpowiedź na to pytanie nie jest to taka prosta. Poniżej wyjaśniamy, jakie premie może wypłacać firma podwładnym oraz czy nieobecność w miejscu pracy z powodu choroby może pozbawić zatrudnionego wypłaty świadczenia.
Przedsiębiorcy coraz częściej kuszą potencjalnych pracowników, jak i tych już zatrudnionych, możliwością otrzymania premii. Ma ona zachęcić kandydatów do nawiązania współpracy z firmą, a pracowników do bardziej efektywnej pracy. Z perspektywy podwładnego ważne jest ustalenie, o jaką premię chodzi. Prawo przewiduje wręczenie zatrudnionym zarówno premii regulaminowej, jak i uznaniowej. Pomiędzy oboma świadczeniami występują zasadnicze różnice,co podkreślił m.in. Sąd Rejonowy w Szczecinie.
Pojęcia te są często używane wymiennie, mimo że w rozumieniu prawa pracy nie są to pojęcia tożsame, a ich rozróżnienie ma decydujące znaczenie dla oceny, czy stanowią one część wynagrodzenia wraz ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami prawnymi, czy nie mogą być za takie uważane (uzasadnienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 22 listopada 2021 r., sygn. akt IX P 104/21).
Pierwszą z opcji jest premia regulaminowa. Należy przez nią rozumieć świadczenie przyznawane pracownikowi za wykonaną przez niego pracę, o ile spełnił on określone przesłanki. Warunki wypłaty premii regulaminowej znajdują się w umowie o pracę, regulaminie wynagradzania lub premiowania. Istotną cechą tego typu świadczenia jest fakt, że jeśli zatrudniony spełnił warunki, o których mowa powyżej, a pracodawca nie wypłacił mu premii, ten pierwszy może żądać przed sądem przyznania mu jej i wypłaty w odpowiedniej wysokości. Oznacza to, że przesłanką pojawienia się prawa do otrzymania premii regulaminowej jest spełnienie określonych wcześniej warunków. Pracodawca nie może odmówić przyznania i wypłaty takiego świadczenia.
Premia regulaminowa charakteryzuje się tym, że jej zasady określone są w przepisach płacowych w sposób skonkretyzowany i obiektywny, a przez to pozwalający na ustalenie w jakich przypadkach i w jakiej wysokości pracodawca zobowiązany jest do wypłaty pracownikowi kwoty premii (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2005 r. III APa 17/2005 OSA 2005/11).
Drugą opcją jest premia uznaniowa. W rzeczywistości ma ona charakter nagrody. To po prostu świadczenie wypłacane najczęściej za efektywność i osiągane wyniki lub zaangażowanie w wykonywane obowiązki. Nie jest uregulowana w Kodeksie pracy, a jej przyznanie i wypłata zależą wyłącznie od uznaniowej decyzji pracodawcy. Choć na próżno jej szukać w przepisach prawa pracy, to możliwość jej przyznawania wynika z art. 105 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika”.
Premia uznaniowa ma charakter wyłącznie uznaniowy. Jej przyznanie i wypłata nie może zatem wiązać się z jakimikolwiek zasadami, warunkami, czy przesłankami wypłaty świadczenia. To przedsiębiorca decyduje, kiedy i komu przyzna oraz wypłaci premię uznaniową.
Strony stosunku pracy powinny pamiętać, że z punktu widzenia przepisów prawa pracy nie ma znaczenia, jak nazwane jest świadczenie. Istotną rolę odgrywają zasady jej przyznawania. Znajduje to pokrycie w orzecznictwie sądowym. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum stwierdził, że „zasadniczym kryterium nie jest sama nazwa świadczenia, lecz to, czy przesłanki premiowania są określone na tyle konkretnie, aby mogły podlegać kontroli z punktu widzenia prawidłowości ich przyznania, czy też pozostają one w całkowicie swobodnej gestii pracodawcy” (uzasadnienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 22 listopada 2021 r., sygn. akt IX P 104/21).
Można to wyjaśnić na konkretnym przykładzie. Jeśli pracodawca wskazał w regulaminie zasady wypłacania świadczenia i nazwał go premią uznaniową, to z punktu widzenia prawa, będzie to jednak premia regulaminowa. W praktyce takie błędy są stosunkowo często popełniane przez przedsiębiorców, co może prowadzić do sporów z zatrudnionymi.
Teoretycznie zwolnienie lekarskie nie musi mieć wpływu na przyznanie premii uznaniowej. Jest to bowiem nagroda przyznana pracownikowi w dowolnie wybranym przez tego pierwszego momencie. Zależy od szefa, jak on ocenia pracę podwładnego. Ponieważ premia uznaniowa nie jest wypłacana na podstawie pewnych zasad, które zostały określone w przepisach płacowych w sposób skonkretyzowany i obiektywny, to nie można z góry określić, czy niezdolność do pracy wpłynie na wypłatę takiego świadczenia.
