Rosnącą popularnością cieszy się elastyczny czas pracy, który nazywany jest również nienormowanym i ruchomym czasem pracy. Czym on jest i co warto o nim wiedzieć?
Elastyczny czas pracy, zwany również nienormowanym, to coraz bardziej popularny model zatrudnienia w Polsce. Pojawił się w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku pracy. Zanim odpowiemy na pytanie, czym jest nienormowany czas pracy, musimy wyjaśnić pojęcie systemu czasu pracy. Przez pojęcie to należy rozumieć sposób organizacji czasu pracy pracowników oraz pozostawanie do dyspozycji właściciela firmy. W tradycyjnym systemie, zatrudnieni wykonują swoje obowiązki służbowe przez 8 godzin dziennie. Natomiast w przypadku elastycznego czasu pracy, nie ma stałych godzin pracy. W praktyce oznacza to, że pracownik może swobodnie decydować o tym, w jakich godzinach świadczy pracę. Ważniejsze od dyspozycyjności i gotowości do wykonywania zadań w określonych godzinach dla przedsiębiorcy są efekty pracy podwładnych.
Co do zasady, elastyczny czas pracy jest legalny. Aczkolwiek najważniejsze kwestie dotyczące jego wprowadzenia w zakładzie pracy uregulowane zostały w Kodeksie pracy, a dokładniej w art. 1401 Kodeksu pracy. Co z niego wynika?
Rozkład czasu pracy może przewidywać różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy. Poza tym, rozkład czasu pracy może przewidywać przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy. Wykonywanie pracy zgodnie z rozkładami czasu pracy, o których mowa powyżej, nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku – dobowego, jak i tygodniowego. W rozkładach czasu pracy, o których powyżej, ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Pracodawca decydując się na wprowadzenie ruchomego czasu pracy, może uniknąć płacenia swoim podwładnym za nadgodziny, ale z drugiej strony, musi zapewnić im skorzystanie z prawa do nieprzerwanego odpoczynku dobowego (11 godzin) i tygodniowego (35 godzin). Wyjątkiem są młodociani i pracownice w ciąży – te grupy pracowników pozostają pod szczególną ochroną.
Elastyczny czas pracy nie jest systemem dla każdego – po prostu nie jest uniwersalny i nie sprawdzi się w każdej firmie. Gdzie najczęściej znajduje zastosowanie? Przede wszystkim w branży IT i pokrewnych. Doskonale sprawdzi się również w branży kreatywnej. Poza tym, chętnie korzystają z niego:
Co do zasady, jest odpowiedni tam, gdzie mniejsze znaczenie odgrywa dostępność pracowników w ściśle określonych przedziałach czasu. Zamiast tego, liczy się efektywność i skuteczność działań.
Elastyczny czas pracy jest korzystny zarówno dla pracownika, jak i jego podwładnych. Mimo wszystko, oprócz wielu zalet, posiada również pewne wady, które warto wziąć pod uwagę przed wdrożeniem go w zakładzie pracy. Jakie wady i zalety ma ruchomy czas pracy?
Jedną z największych zalet ruchomego czasu pracy jest możliwość dopasowania harmonogramu wykonywania obowiązków służbowych do życia prywatnego. Pracownicy co do zasady mogą planować swoją aktywność zawodową w sposób, który im najbardziej odpowiada.
Elastyczność zatrudnienia pomaga pracownikom zachować work-life-balance, dzięki czemu zwiększa się ich efektywność, a zmniejsza ryzyko wystąpienia wypalenia zawodowego. Dlaczego? Ponieważ zatrudnieni mogą dopasować godziny pracy do osobistych preferencji. W konsekwencji unikają stresu i zmęczenia, co wpływa korzystnie na ich zdrowie psychiczne.
Nie wszystkim pracownikom odpowiadają standardowe godziny pracy. Nie wszyscy pracownicy są najbardziej efektywni od 8 do 16. Niektórzy z nich osiągają lepsze efekty pracy wczesnym rankiem, inni z kolei – późnym wieczorem. Ruchomy czas pracy pozwala im wykorzystać te indywidualne preferencje, co w konsekwencji może wpłynąć pozytywnie na ich ogólną efektywność.
Pracując w ruchomym modelu pracy, pracownicy oszczędzają czas. Praca zdalna uświadomiła wielu zatrudnionym, ile czasu tracą na dojazdy do pracy i powroty z niej do domu. Dzięki elastycznemu czasowi pracy, pracownicy mogą uniknąć codziennych dojazdów do pracy, stania w korkach, etc.. Dzięki temu, czas, który normalnie przeznaczaliby na dojazdy, mogą przeznaczyć na inne, ważne dla nich czynności i aktywności.
Choć elastyczny czas pracy ma wiele zalet, nie można pominąć również jego wad. Jakie są słabe strony ruchomego czasu pracy? Przede wszystkim:
Elastyczny czas pracy, choć brzmi atrakcyjnie, może być dla wielu pracowników wyzwaniem. Brak stałego harmonogramu pracy może prowadzić do trudności z organizacją dnia, odkładania obowiązków na później oraz problemów z efektywnym zarządzaniem czasem. W konsekwencji przekłada się to na mniejszą efektywność.
Nienormowany czas pracy może wpłynąć na zatarcie się granicy pomiędzy życiem prywatnym, a zawodowym. Może to prowadzić do poczucia, że jest się cały czas w pracy, co z kolei skutkuje zmęczeniem i może prowadzić do stresu oraz wypalenia zawodowego.
Kolejną wadą elastycznego czasu pracy są trudności w utrzymaniu dyscypliny. Dlaczego? Ponieważ nienormowany czas pracy wymaga dużej samokontroli. Pracownicy muszą sami ustalać sobie priorytety, organizować zadania i dbać o to, by nie zaniedbać terminów. Dla niektórych może to być trudne, zwłaszcza bez nadzoru przełożonych.
Wyzwaniem, jakie wiąże się z ruchomym czasem pracy jest również izolacja społeczna. Zatrudnieni, pracując w tym trybie, mogą z czasem doświadczyć izolacji społecznej. Brak codziennego kontaktu z kolegami z pracy może prowadzić do osamotnienia i braku poczucia przynależności do zespołu.
Elastyczny czas pracy niewątpliwie posiada wiele zalet. Jednak wiąże się także z pewnymi wyzwaniami. Mimo to, może być z powodzeniem wdrażany wszędzie tam, gdzie istnieje taka możliwość. Kluczem do sukcesu w pracy na takich warunkach jest jednak samodyscyplina, umiejętność planowania i dbanie o własne potrzeby, a także wspieranie pracy zespołowej.
