Informację starosty o lokalnym rynku pracy poprzedza test rynku pracy. Wydanie takiego dokumentu może być niezbędne do legalnego zatrudnienia cudzoziemca w Polsce. Co trzeba wiedzieć o teście rynku pracy i informacji starosty?
Rośnie liczba obcokrajowców przyjeżdżających do Polski w celach zarobkowych. Nasz kraj jest atrakcyjny dla cudzoziemców szukających stabilnego zatrudnienia, stosunkowo dobrych warunków pracy i płacy oraz szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Napływ obcokrajowców do Polski może wpłynąć korzystnie na gospodarkę – aktualnie jest rynek pracownika, przedsiębiorcy narzekają na brak rąk do pracy, przez co nie mogą rozwijać swoich biznesów. Dzięki cudzoziemcom, właściciele firm mogą zapełnić braki kadrowe. Jednak nie jest to proste, ponieważ przedsiębiorcy muszą przestrzegać przepisów prawa, a te stanowią, że Polacy mają pierwszeństwo w zatrudnieniu przed obcokrajowcami. Co to oznacza? Przedsiębiorca może legalnie zatrudnić w swojej firmie cudzoziemca na podstawie zezwolenia na pracę, jeśli na lokalnym rynku pracy nie ma zarejestrowanych bezrobotnych lub poszukujących zatrudnienia, którym mógłby dać pracę. W tym celu musi uzyskać odpowiednią informację starosty, czyli przejść test rynku pracy.
Test rynku pracy powinien zainteresować pracodawcę planującego zatrudnienie cudzoziemca na terenie Polski na podstawie zezwolenia na pracę. W rzeczywistości jest do dokument wydawany na wniosek przedsiębiorcy powierzającego pracę cudzoziemcowi przez powiatowy urząd pracy. Test rynku pracy opiera się na zweryfikowaniu, czy na lokalnym rynku pracy nie ma bezrobotnych lub osób poszukujących pracy, których przedsiębiorca mógłby zatrudnić. Obowiązek przeprowadzenia testu rynku pracy wynika z tego, że – jak już wspomniano- Polacy mają pierwszeństwo przed obcokrajowcami w dostępie do zatrudnienia. Warto wiedzieć, że właściciel firmy ma obowiązek uzyskać taki dokument jeszcze przed złożeniem przez niego wniosku o wydanie zezwolenia na pracę.
Przepisy narzucają na przedsiębiorców obowiązek przeprowadzania testu rynku pracy. Podstawą prawną są przede wszystkim trzy akty prawne. Pierwszym jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Akt ten określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej (art. 1 ust. 1 tejże ustawy). Drugim aktem jest rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 lipca 2022 r. w sprawie zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Określa ono między innymi wzór i tryb przekazywania informacji starosty na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy. A kolejnym aktem jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców.
Test polega na sprawdzeniu przez urzędników z powiatowego urzędu pracy, czy na lokalnym rynku pracy nie ma osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje do podjęcia zatrudnienia w firmie. Oczywiście tej, która wnioskuje o przeprowadzenie testu rynku pracy i wydanie informacji o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych twojej firmy na lokalnym rynku pracy. Jeśli urzędnicy nie znajdą wśród Polaków takiej osoby bezrobotnej lub poszukującej zatrudnienia, sprawa jest prosta. Starosta wyda informację o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych danej firmy na lokalnym rynku pracy. Warto wiedzieć, że nie zawsze przedsiębiorca ma obowiązek złożenia wniosku w sprawie testu rynku pracy do powiatowego urzędu pracy. Prawo przewidziało od tego obowiązku kilka wyjątków.
Test rynku pracy nie jest wymagany, jeśli praca, którą planowo miałby wykonywać obcokrajowiec, znajduje się w wykazie zawodów deficytowych zamieszczanym w treści rozporządzenia wojewody właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca. Kiedy jeszcze pracodawca korzysta ze zwolnienia z testu rynku pracy? Zwolnienie obejmuje również przedsiębiorców planujących zatrudnić cudzoziemca w zawodzie, który znajduje się w załączniku do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Zalicza się wśród nich m.in. lekarzy, programistów, pielęgniarki, kierowców autobusów i murarzy. Poza tym, przedsiębiorcy, którzy szukają trenerów sportowych i sportowców również korzystają ze zwolnienia z tego obowiązku. Zwolnienie obejmuje również cudzoziemców wykonujących zawód stomatologa oraz lekarzy odbywających szkolenie lub realizujących program specjalizacji.
Test rynku pracy nie obejmuje obcokrajowców upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie zlokalizowanym na terenie Polski. Obowiązek ten nie dotyczy cudzoziemców, którzy mają wykonywać pracę w Polsce, a są krewnymi pracownika dyplomatycznego lub pracownika filii organizacji międzynarodowej w Polsce lub pracują jako prywatna służba domowa u takich pracowników. Poza tym, ze zwolnienia z testu rynku pracy korzysta przedsiębiorca, gdy prace ma wykonywać obcokrajowiec będący doktorantem na dowolnej, polskiej uczelni. A także cudzoziemiec, który w ostatnich trzech latach ukończył studia na terenie Unii Europejskiej, Szwajcarii, Norwegii, Islandii lub Liechtensteinie. Ponadto, obowiązek ten nie dotyczy przedsiębiorców, którzy chcą dać pracę cudzoziemcowi, który przez trzy lata przed złożeniem wniosku nieprzerwanie mieszkał w Polsce.
Kiedy jeszcze przedsiębiorca nie musi składać wniosku o wydanie informacji starosty? Test rynku pracy nie dotyczy również przedsiębiorców, którzy chcą zatrudnić do prac pielęgnacyjno-opiekuńczych lub w charakterze pomocy domowej obywatela Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy. Poza tym, przedsiębiorcy, którzy chcą zatrudnić u siebie obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy, również są zwolnieni z testu rynku pracy. Ale wtedy, gdy ci w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę byli zatrudnieni przez okres przynajmniej trzy miesiące u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku. Konieczna jest zatem zgodność z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń.
Test rynku pracy realizowany jest we właściwych ze względu na główne miejsce wykonywania pracy powiatowych urzędach pracy. W sytuacjach, kiedy cudzoziemiec ma świadczyć obowiązki służbowe na obszarze kilku powiatów, właściciel firmy powinien złożyć odpowiednie dokumenty do powiatowego urzędu pracy, na terenie którego mieszka lub znajduje się siedziba przedsiębiorca.
Przedsiębiorcy, którzy muszą przejść test rynku pracy powinni zdawać sobie sprawę z tego, że informacja starosty ma być wydana nie wcześniej niż 180 dni przed złożeniem przez nich wniosku o wydanie zezwolenia na pracę. Dotyczy to również wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. W uzasadnionych przez starostę przypadkach, urząd może wydać informację na 90 dni przed złożeniem wspomnianego wniosku o wydanie zezwolenia.
Przedsiębiorca może złożyć wniosek osobiście w powiatowym urzędzie pracy lub elektronicznie przez portal praca.gov.pl. Potrzebne będą mu w tym celu dwa dokumenty:
Zgłoszenie oferty pracy obejmuje wskazanie informacji na temat przedsiębiorcy, miejsca pracy i stanowiska pracy, oczekiwań wobec kandydatów do pracy oraz postępowania z ofertą pracy. Z kolei wniosek o informację starosty zawiera przede wszystkim prośbę przedsiębiorcy o przygotowanie przez urząd informacji starosty na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych. Robi się to w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy, na podstawie oferty pracy zgłoszonej przez przedsiębiorcę na dane stanowisko w powiatowym urzędzie pracy.
Po złożeniu oferty i wpłynięciu wniosku, powiatowy urząd pracy przystępuje do testu rynku pracy. Na tym etapie urząd zweryfikuje, czy wśród zarejestrowanych w urzędzie bezrobotnych i poszukujących zatrudnienia znajdują się osoby, które właściciel firmy ubiegający się o wydanie informacji może zatrudnić i czy osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje.
Po przeprowadzonym teście rynku pracy, a więc po zapoznaniu się z rejestrem bezrobotnych, starosta informuje przedsiębiorcę wnioskującego o wydanie informacji o tym, czy jakaś osoba znajdująca się w rejestrze może zostać zatrudniona w jego firmie. Co w sytuacji, kiedy urząd znalazł Polaka, który posiada odpowiednie kwalifikacje i jest chętny do pracy? Jeśli pracodawca nie zgodzi się na skierowanie takiej osoby do pracy lub odmówi jego zatrudnienia, starosta wyda mu informację o tym, że istnieje możliwość zaspokojenia jego potrzeb kadrowych. W praktyce oznacza to, że właściciel firmy nie będzie mógł zatrudnić u siebie cudzoziemca. Jeśli natomiast z testu rynku pracy wynika, że nie ma w rejestrach takich osób, starosta wyda informację o braku możliwości zaspokojenia jego potrzeb kadrowych. Na podstawie takiej informacji może złożyć wniosek do wojewody o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca.
Wydanie informacji starosty nie wiąże się z jakimikolwiek kosztami po stronie przedsiębiorcy. Jedyne opłaty, jakie ten może ponieść w związku z testem rynku pracy dotyczą realizacji usługi przez pełnomocnika. Ile trwa test rynku pracy? Co do zasady powiatowy urząd pracy wydaje informację w terminie 14 dni od dnia złożenia oferty pracy w powiatowym urzędzie pracy. Robi to jednak wtedy, gdy z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy nie wynika, że na rynku pracy jest bezrobotny, którego można zatrudnić na tym stanowisku. Informacja może być wydana również do 21 dni od dnia złożenia oferty pracy. Dotyczy to sytuacji, kiedy którykolwiek z bezrobotnych na lokalnym rynku pracy mógłby zostać u wnioskującego pracodawcy zatrudniony.
