Rośnie liczba firm, które decydują się na zatrudnienie obcokrajowców. Prawo krajowe narzuca na przedsiębiorców w związku z tym liczne obowiązki. Dotyczą one między innymi zatrudnienia oraz warunków pracy i płacy. Jakie obowiązki ma pracodawca zatrudniający cudzoziemców? O tym dowiesz się z poniższego tekstu.
Przedsiębiorca zatrudniający cudzoziemców musi przestrzegać przepisów prawa zawartych nie tylko w Kodeksie pracy, ale również w wielu innych aktach prawa, w tym, np. ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawę z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Akty prawne narzucają na pracodawców liczne obowiązki wynikające z nawiązania stosunku pracy z obcokrajowcem. Wyszczególnić wśród nich można przede wszystkim te związane z zatrudnieniem, warunkami pracy i płacy, ubezpieczeniami oraz podatkami. W interesie przedsiębiorcy jest znać je wszystkie.
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest zatrudnienie cudzoziemca dopiero wtedy, gdy wydano dokument legalizujący jego zatrudnienie. Jeden z egzemplarzy takiego dokumentu powinien zostać przekazany zatrudnionemu. Poza tym, właściciel firmy musi sprawdzić, czy kandydat do pracy posiada dokument legalizujący pobyt i posiada tytuł pobytowy uprawniający go do podejmowania pracy w Polsce. Przedsiębiorca może zawrzeć z cudzoziemcem umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Z kolei w przypadku pracy sezonowej, przedsiębiorca może zatrudnić obcokrajowca również na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach. Oczywiście, jeśli cudzoziemiec ma taką możliwość i zdecyduje się na samozatrudnienie, przedsiębiorca może zawrzeć z nim umowę współpracy. Obowiązkiem właściciela firmy jest przygotowanie tłumaczenia umowy na język dla niego zrozumiały. W przeciwnym razie legalność zatrudnienia może być kwestionowana.
Kolejnym obowiązkiem pracodawcy zatrudniającego cudzoziemców jest zapewnienie im warunków pracy i płacy zgodnych z obowiązującymi przepisami. Co to oznacza? Obowiązkiem właściciela firmy zatrudniającego na podstawie umowy o pracę jest zapewnienie obcokrajowcom warunków pracy i płacy, które nie są mniej korzystne od tych, które gwarantują polskie przepisy prawa pracy. Dotyczy to w szczególności wysokości wynagrodzenia, norm i wymiaru czasu pracy, okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego oraz BHP. Jeśli przedsiębiorca zatrudnił cudzoziemca na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej lub świadczenia usług, zobowiązany jest do zapewnienia mu wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie, przy czym obowiązuje minimalna stawka godzinowa oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Właściciel firmy musi pamiętać o jeszcze jednej kwestii. Zgodnie z prawem, przedsiębiorca ma obowiązek zatrudnić cudzoziemca na warunkach, jakie zostały określone w wydanym dla niego zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy.
Na pracodawcy zatrudniającym cudzoziemców ciążą również obowiązki informacyjne. Na czym one polegają?
W przypadku przedsiębiorców zatrudniających cudzoziemców, którzy wykonują pracę na podstawie zezwolenia na pracę, obowiązkiem jest powiadomienie wojewody, który wydał zezwolenie o tym, że obcokrajowiec rozpoczął pracę na innym stanowisku lub w innym charakterze niż zostało to określone w wydanym zezwoleniu. Obowiązek informacyjny dotyczy również sytuacji, gdy zmieniła się siedziba, miejsce zamieszkania, a także nazwa lub forma prawna podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy. Obowiązek ten występuje również wtedy, gdy nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. A także wtedy, gdy zmieniła się osoba reprezentująca pracodawcę. Poza tym, obowiązek poinformowania wojewody mają przedsiębiorcy, gdy zatrudniony cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę oraz gdy przerwał on pracę na okres przekraczający 3 miesiące. Również wtedy, gdy zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę. Właściciele firm mają 7 dni na pisemne poinformowanie wojewody o tych sytuacjach.
Poza tym, obowiązki informacyjne spoczywają również na agencjach pracy tymczasowej zatrudniających cudzoziemców. Muszą one w ciągu 7 dni powiadomić starostę, który wydał zezwolenie na pracę sezonową, między innymi o zmianie siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Obowiązek informacyjny spoczywa na agencjach pracy tymczasowej również wtedy, gdy ma miejsce przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. Poza tym, agencja pracy tymczasowej informuje w formie pisemnej starostę, który wydał zezwolenie o zawarciu umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników zamiast innej umowy cywilnoprawnej.
Obowiązek informacyjny spoczywa również na przedsiębiorcach, którzy złożyli oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi i zostało ono wpisane do ewidencji oświadczeń. Wówczas przedsiębiorca musi poinformować właściwy powiatowy urząd pracy o podjęciu pracy przez cudzoziemca. Zgodnie z prawem właściciel firmy musi to zrobić najpóźniej w dniu rozpoczęcia przez cudzoziemca pracy. Przedsiębiorca musi poinformować właściwy powiatowy urząd pracy również o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń.
Zgodnie z prawem, jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę w firmie mającej siedzibę w Polsce na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (nie licząc umowy o dzieło) i jest obywatelem państwa należącego do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii, a obowiązki służbowe wykonuje na terytorium naszego kraju, to obowiązkiem właściciela firmy jest zgłoszenie zatrudnionego do ubezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego na terytorium Polski. W przypadku obcokrajowców spoza wspomnianych państw, obowiązkiem pracodawcy jest zweryfikowanie, czy Polska nie ma zawartej z krajem pochodzenia pracownika umowy o zabezpieczeniu społecznym. Jeśli nie ma – przedsiębiorca musi stosować względem niego przepisy krajowe dotyczące obowiązku podlegania ubezpieczeniom. Natomiast, jeśli jest umowa, wówczas właściciel firmy musi pamiętać, że zastosowanie będą miały przepisy zawarte w tejże umowie.
Jakie jeszcze obowiązki ma pracodawca zatrudniający cudzoziemców? Obowiązkiem przedsiębiorcy jest ustalenie rezydencji podatkowej zatrudnionego cudzoziemca. Jeżeli ten jest rezydentem podatkowym, wówczas obowiązuje go tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. To znaczy, ze podlega on obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości swoich przychodów. Jeśli jednak nie jest rezydentem podatkowym, wówczas opodatkowane polskim podatkiem dochodowym będą wyłącznie dochody, które uzyskuje on w Polsce.
